Voorbij Helsinki en in de ziel van Finland

Als ik het station van Tampere uitloop, voel ik meteen de energie. Er zijn meer mensen in de buurt en er hangt een levendige sfeer. Tampere heeft een oude, industriële uitstraling. Er zijn veel rode bakstenen pakhuizen, oude fabrieken en torenhoge schoorstenen, met hier en daar een vleugje art deco.

"Dit lijkt wel Manchester", dacht ik toen ik toekwam, en dit werd bevestigd door een gids die vertelde dat Tampere ook wel het "Manchester van Finland" wordt genoemd. Net als zijn Engelse tegenhanger is het een bruisende stad met bars, clubs, muziekpodia en sport. Er zijn kunstgaleries en natuurlijk het enige Moomin Museum ter wereld. Tampere is ook nog eens de saunahoofdstad van Finland.

• Neem een sauna en duik in koud water. Het is een belangrijk onderdeel van de Finse cultuur en overal waar je gaat is er wel ergens een sauna. Probeer de Saunaravintola Kuuma langs de rivier en kijk uit over de haven voordat je in het verkwikkend koude water springt, of probeer Rajaportti, de oudste openbare sauna van Finland. 
• Bezoek het Moomin Museum en ontdek de wereld gecreëerd door de beroemdste Finse auteur en illustrator/kunstenaar Tove Jansson. In dit boeiende museum zie je kopieën van originele teksten, prachtige modellen gemaakt door Toves partner en levensgrote replica's van Moomin-scènes. Het is magisch voor zowel kinderen als volwassenen. 
• Dwaal door de Finlayson-industriewijk, de voormalige thuisbasis van een rode bakstenen katoenfabriek die nu onderdak biedt aan winkels, bioscopen, cafés, restaurants en kunstgaleries en waar het hele jaar door allerlei evenementen worden georganiseerd.  

Diep in het hart van het Finse merengebied (er zijn 188.000 meren in het hele land) ligt de stad Jyväskylä. Vanaf het uitkijkplatform van de Vesilinna-uitkijktoren kijk ik om me heen en geniet ik van de overweldigende natuur van Jyväskylä. Drie meren omringen de stad en de heuvels ertussen zijn bedekt met bomen. Nergens voelt de natuur ver weg en overal is de lucht heerlijk fris.

Mijn natuurgids, Katri, neemt me mee op de prachtige en heel toegankelijke Haukanniemi-route. Binnen enkele minuten ligt de drukte van het stadsleven achter ons en luisteren we naar het ruisen van de bomen en het getjilp van de vogels. Katri stookt een vuurtje in de vuurkorf en voor ik het weet, zitten we te smullen van een verse lunch met groenten, wilde paddenstoelen en vis. Heerlijk!

• Boek een ervaren natuurgids en ga op avontuur in de natuur om de ongerepte pracht van het landschap te ervaren. 
• Bezoek het Alvar Aalto Museum. De wereldberoemde architect noemde Jyväskylä zijn thuis, en het museum biedt een kijkje in zijn leven en zijn invloed op de wereldarchitectuur. 
• Geniet van een sauna in het comfort en de moderne inrichting van Satama Viilu en trakteer jezelf op een heerlijke maaltijd in het restaurant bij de sauna. Mag het wat avontuurlijker? Huur dan een middag lang een drijvende sauna en vaar het meer op. 

In het uiterste oosten van Finland ligt de Karelische hoofdstad Joensuu. Op de dag van mijn komst schijnt de zon fel en weerkaatst het licht op de rivier de Pielisjoki die door het hart van de stad stroomt. Ook hier heerst een gevoel van ruimte en verbondenheid met de natuur.

Als ik een stoomboot over de rivier neem, besef ik hoeveel ruimte er in Finland is. De kustlijnen zijn bezaaid met zomerhuisjes die een idyllisch sfeertje creëren. In het ambachtscentrum Taitokortteli kan ik een ochtend lang snuffelen in boetiekjes op zoek naar cadeautjes. Ik volg er een workshop naaien, die me nogmaals bevestigt dat ik niet zo handig ben.

• Maak een boottocht over de rivier de Pielisjoki op de SS Sinivoukko, een boot die door een familie wordt gerund, en krijg een idee van de wilde landschappen van Finland.

• Schrijf je in voor een cursus Kareliaanse taarten bakken bij Martta Café op het marktplein van Joensuu en neem je zelfgemaakte lekkernijen mee naar de oever van de rivier voor een picknick. 

• Bezoek de levendige kade van Jokiasema voor de lunch en huur een kajak bij de fantastische Matti van Kalastusretket Joensuu.

Terug in Helsinki zit mijn rondreis door Zuid-Finland erop. Ik heb echter nog een paar dagen om de hoofdstad van Finland, de op één na meest noordelijke stad ter wereld, te verkennen.

Er is veel kunst en creativiteit in Finland, en dit komt nergens beter tot uiting dan op het eiland Vallisaari. Ik nam een veerboot naar de oude militaire basis en het bunkercomplex, vandaag de dag een kunstinstallatie en de thuisbasis van de Helsinki Biënnale. Ik dwaalde over de paden en sporen door het bos en stuitte op buisvormige beelden, geursculpturen en donkere bunkers met planten geïnjecteerd met bioluminescentie.

Terug in de stad verkende ik restaurants en cafeetjes in de straten van Helsinki, vol met art nouveau- en neogotische gebouwen, en kwam ik langs bezienswaardigheden zoals de grandioze Uspenski-kathedraal. Als afsluiting nam ik de boot voor een laatste saunabezoek op het eiland Lonna en een heerlijke maaltijd in het restaurant.

• Helsinki is een stad vol galerieën waar veel beroemde kunstenaars hun sporen hebben nagelaten. Het Helsinki Art Museum (HAM) en de installaties op het eiland Vallisaari zijn geweldige voorbeelden van de vele creatieve ervaringen die je kunt opdoen.

• Breng een ontspannende middag door op het eiland Lonna, geniet van de sauna en neem een duik in de zee. Ga daarna naar het terras van het restaurant en de bar en laat alle stress en spanning van je afglijden. 

• Bezoek de Markt van Helsinki en ontdek de openluchtkraampjes met seizoensfruit, groenten en bloemen. De markt vindt plaats gedurende de zomermaanden, met zicht op de Uspenski-kathedraal, de kathedraal van Helsinki, het stadhuis van Helsinki en het presidentieel paleis.  

Finland is een van de meest toegankelijke landen waar ik heb gereisd. Informatie is gemakkelijk toegankelijk en de mensen hebben een positieve en toekomstgerichte kijk op inclusie. Trams en bussen in de steden zijn makkelijk toegankelijk of voorzien van oprijplaten met gereserveerde plaatsen voor rolstoelgebruikers. De meeste treinstations bieden ondersteuning, hoewel dit per route kan verschillen. Het is aangeraden om altijd even contact op te nemen met de nationale spoorwegmaatschappij VR. Alle operatoren met wie ik contact heb gehad, spraken vloeiend Engels.

Hotels zoals de Scandic-keten en de Sokos-keten bieden volledig toegankelijke kamers. Over het algemeen vind je duidelijke informatie op de website van de accommodatie. Sommige toeristische trekpleisters hebben beperkte toegang. Dat geldt bijvoorbeeld voor bepaalde boottochten. Het is altijd een goed idee om dit vooraf te controleren. 

Tien dagen hebben mijn beeld van wat Finland buiten de hoofdstad te bieden heeft volledig veranderd. Dit was niet alleen een reis door het landschap maar ook een masterclass in hoe een land je kan verrassen wanneer je verder kijkt dan de gebruikelijke dingen.

De reizen op de Finse treinen waren een vorm van meditatie terwijl ik zachtjes afdwaalde langs eindeloze bossen, genoot van plotselinge open plekken die spiegelachtige meren onthulden en korte glimpen van rode zomerhuisjes tussen berkenbomen opving. In tegenstelling tot de overvolle treinwagons in West-Europa was er in de Finse treinen veel ruimte zonder de constante drukte van overtoerisme.

Elke stad onthulde een ander facet van de Finse ziel. In Turku smolt de Finse gereserveerdheid volledig weg tijdens het middeleeuwse festival. In Saunaravintola Kuuma in Tampere creëerde een gevoel van kwetsbaarheid meteen een gevoel van saamhorigheid. Je hoeft niet dezelfde taal te spreken wanneer je allemaal naar adem snakt na dezelfde ijskoude duik. Terwijl ik aan de oever van een bebost, rustig meer in de natuur buiten Jyväskylä zat te smullen van geplukt voedsel, terwijl een gezin hun peuters leerde marshmallows te roosteren op vorken, besefte ik hoe verbonden de natuur en de mensen in Finland zijn.

Maar misschien werd mijn reis samengevat in een gesprek met de uitbundige Helena, mede-eigenaar van het heerlijk huiselijke Lietsu Boutique Aparthotels.

"Finland geeft zichzelf niet snel bloot", zei ze. "Maar als het dat wel doet, zul je het nooit vergeten."

Voor mede-interrailers die op zoek zijn naar iets anders dan de veelgebruikte Amsterdam-Berlijn-Praag route is Finland meer dan een goede keuze. Mijn Interrail Pas is misschien verlopen, maar mijn liefdesrelatie met Finland is nog maar net begonnen.